Tekst poniższy pochodzi z publikacji autorstwa prof. Aliny Gruszki “Jan Edmund Jurkowski in memoriam”, wydanej przez Akademię Muzyczną im. Karola Szymanowskiego w Katowicach w roku 2009
Twórcza pasja Jana Edmunda Jurkowskiego realizowała się na wielu polach. Wielkim i odważnym w swej realizacji, jak na owe czasy, był pomysł ostatnich lat Jego życia – Międzynarodowy Festiwal Gitarowy w Tychach – ,,Śląska Jesień Gitarowa”. Wraz z Janem Kulbickim, ówczesnym dyrektorem Wydziału Kultury w Tychach, stworzył wielkie dzieło, które trwa do dzisiaj i stało się wielkim wydarzeniem muzycznym w Polsce i na świecie. Celem Festiwalu jest prezentacja współczesnej gitarystyki, umożliwienie konfrontacji osiągnięć artystycznych, międzynarodowa wymiana doświadczeń twórczych oraz promocja młodych talentów.
Tyski Festiwal w założeniu Jana Edmunda Jurkowskiego był uhonorowaniem długoletniej działalności profesora Józefa Powroźniaka – nestora polskiej gitarystyki. Kolejne edycje festiwalu miały wejść na stale do kalendarza wydarzeń kulturalnych kraju w cyklu dwuletnim.
Pierwsza edycja miała miejsce w dniach 2-9.10.1986 roku. Regulamin konkursu zakładał wykonanie w pierwszym etapie jednego z dwu utworów kompozytorów polskich XIX wieku: E Horeckiego – Wariacje z introdukcją kodą A-dur op. 22 i J.N. Bobrowicza – Wielkie wariacje na temat Mozarta op. 6 oraz dwudziestominutowego programu dowolnego. W drugim etapie należało wykonać wybrany przez siebie koncert na gitarę z orkiestrą spośród podanych: J. Rodrigo, Concierto de Aranjuez; M. Castelnuovo – Tedesco, Koncert D-dur op. 99; H. Villa – Lobos, Koncert e-moll; M. Giuliani, Koncert A-dur op. 30 lub op. 36. W przesłuchaniach drugiego etapu solistom towarzyszyła Warszawska Orkiestra Kameralna pod dyrekcją Mirosława Ławrynowicza. Podczas festiwalu wystąpiła również Orkiestra Państwowej Filharmonii Śląskiej pod dyrekcją Karola Stryi, Państwowa Orkiestra Symfoniczna Filharmonia Górnicza z Zabrza pod dyrekcją Józefa Klimanka, Śląska Orkiestra Kameralna pod dyrekcją Jana Wincentego Hawela wraz z solistą Costasem Cotsiolisem z Grecji dokonała prawykonania Concierto Antillano Ernesto Cordero.
Pierwszą nagrodę zdobyła Nicola Hall z Wielkiej Brytanií, drugą József Eőtvős z Węgier, trzecią Tomasz Spaliński – z klasy Jana Edmunda Jurkowskiego. Wyróżnienia zdobyli: Jacek Dulikowski z Łodzi, Krzysztof Lal z klasy Jana Edmunda Jurkowskiego i Krzysztof Pełech z Wrocławia. Po wysłuchaniu 21 uczestników konkursu o przyznanych nagrodach decydowało międzynarodowe jury pod przewodnictwem László Szendrey-Karpera w składzie: I. Acosta z Kuby, V Bláha z Czechosłowacji, C. Cooper i G. Crosskey z Wielkiej Brytanii, C. Cotsiolis z Grecji, F. Fodor i P. Tornai z Węgier, M. Borkowski, J.E. Jurkowski, A. Kowalczyk i J.Paterek z Polski, M. Orphee z USA, S. Prunnbauer z RFN.
Podczas festiwalu wystąpili: Jerzy Koenig, Wanda Palacz, Leszek Potasiński, Andrzej Mokry, Jacek Wyszomirski i Dariusz Domański z Polski, Ildefonso Acosta z Kuby, Wulfin Lieske i Sonja Prunbauer z RFN, László Szendrey-Karper, Karola Agai, Peter Tornai, Ferencz Fodor, József Papp i Anna Kertesz z Węgier, Costas Cotsiolis z Grecji, Vladislav Bláha z Czechosłowacji, Gregory Newton z USA, Monika Rost z NRD.
Festiwalowi towarzyszyła ogólnopolska wystawa Muzyka w malarstwie. Z nadesłanych 72 prac jury pod przewodnictwem Jerzego Dudy-Gracza przyznało pierwszą nagrodę za zestaw prac Kazimierzowi Śramkiewiczowi z Gdańska. Podczas festiwalu miał również miejsce wykład zatytułowany Światowa twórczość gitarowa, który wygłosił redaktor czasopisma ,,Soundboard” – Matanya Ophee.
Druga edycja festiwalu odbyła się w dniach 1-9.10.1988 roku. Wśród obowiązkowych utworów do wyboru w pierwszym etapie konkursu znalazły się Wielkie wariacje A-dur op. 16 F. Horeckiego, Wie1ki polonez A-dur op.24 J.N. Bobrowicza oraz Wariacje g-moll i a-moll M.Wysockiego na tematy rosyjskich pieśni ludowych. W przesłuchaniach wzięło udział 29 uczestników z Brazylii, Bułgarii, Kuby, Francji, Grecji, NRD, Polski, RFN, ZSRR, a występy oceniało międzynarodowe jury w składzie: A.Kowalczyk – przewodniczący, C.Cotsiolis z Grecji – wiceprzewodniczący, V.B1áha z Czechosłowacji, C.Cooper z Wielkiej Brytanii, F.Fodor z Węgier, A.Frauchi z ZSRR, J.E.Jurkowski, J.Paterek z Polski, M. Orphee z USA, W Pauli z NRD, J. Sommermeier, S. Prunnbauer i P. Päffgen z RFN, A. Rodriguez z Kuby, rolę sekretarza jury sprawowała M. Nowosielska z Polski. W drugim etapie należało wykonać jeden z dwóch podanych do wyboru koncertów na gitarę z orkiestrą: J. Rodrigo – Concierto de Aranjuez i M.Giuliani -Koncert A-dur op. 36. W przesłuchaniach konkursowych drugiego etapu towarzyszyła solistom Śląska Orkiestra Kameralna pod dyrekcją Jana Wincentego Hawela.
Laureatami konkursu zostali: I nagroda -Georgi Vassiliev z Bułgarii, II – Mitsalas Thanos z Grecji i III – Andrzej Wilkus z Katowic; wyróżnienia otrzymali: Jorge Zamora i Gerardo Perez z Kuby oraz Stanisława Bardina z ZSRR. Ponadto jury wyróżniło katowickich młodych gitarzystów: Mirosława Franczaka za interpretację Walców poetyckich E. Granadosa oraz Tadeusza Spyrę za naj1epszą interpretację utworu polskiego kompozytora.
Po raz pierwszy odbył się również konkurs kompozytorski na utwór i wykonanie wariacji lub fantazji na gitarę solo na temat polskiej pieśni ludowej Wierzba. Zgłoszone zostały do przesłuchania przez jurorów dwie kompozycje; nie przyznano pierwszej nagrody, drugą otrzymał Franciszek Wieczorek, a wyróżnienie Andrzej Balusz. W następnych edycjach konkurs ten nie był ogłaszany.
Podobnie jak poprzednio festiwalowi towarzyszyła wystawa Muzyka w malarstwie. Nadesłano 94 prace, a jury pod przewodnictwem prof. Ignacego Trybowskiego I nagrodę przyznało katowiczaninowi Waldemarowi Stachowi za pracę Bez tytułu. Referat zatytułowany Życie i twórczość Aleksandra Iwanowa Kramskiego wygłosiła jego córka Natalia Iwanowna Kramskaja, a Christina i Werner Pauli poprowadzili wykład Improwizacja muzyczna. Wzorem poprzedniej edycji w festiwalu wzięły udział cztery orkiestry. Obok Śląskiej Orkiestry Kameralnej towarzyszącej solistom w II etapie konkursu, w dniu inaugurującym festiwal (210.1988 roku) wystąpiła Orkiestra Państwowej Filharmonii Śląskiej pod dyrekcją Karola Stryi, a w Katowicach W0SPRiTV pod dyrekcją Tadeusza Wicherka wykonała wraz z solistką Nicolą Hall – Concierto de Aranjuez J. Rodrigo. 6.10.1988 roku József Eőtvős wykonał Koncert A-dur op. 36 M. Giulaniego z towarzyszeniem Orkiestry Symfonicznej Filharmonii Górniczej z Zabrza pod dyrekcją Józefa Klimanka. Podczas tego muzycznego wieczoru w Teatrze Małym w Tychach w roli solistki wystąpiła również Beata Będkowska, wykonując Koncert Śląski Czesława Grabowskiego. Wśród artystów występujących w wieczornych recitalach solowych znaleźli się: Roberto Aussel solo oraz w duecie z Delią Estradą z Argentyny, Nicola Hall z Wielkiej Brytanii, Stepan Rak, Vladislav Bláha z Czechosłowacji, Costas Cotsiolis z Grecji, Krzysztof Pełech, Wanda Palacz, Tomasz Spaliński, Jerzy Koenig, Jacek Dulikowski z Polski, Maria Livia Sao Marcos z Brazylii, Sonja Prunnbauer, Thomas Műller – Pering z RFN, duet gitarowy Ferencz Fodor i Peter Tornai oraz József Eőtvős z Węgier, Anatoli Shevcenko, Alexander Frauchi, a także duet gitarowy Sergej Orekhow (gitara 7-strunowa) i Aleksej Perfilow z ZSRR, Aldo Rodriguez z Kuby, Deborah Mariotti ze Szwajcarii.
Śmierć Jana Edmunda Jurkowskiego nie przerwała Jego festiwalowego dzieła. Podczas przygotowań do trzeciej edycji w 1989 roku, na prośbę Jana Kulbickiego, kierownictwo artystyczne festiwalu objęła Alina Gruszka. Doceniając zasługi zmarłego inicjatora i dyrektora artystycznego I i II ,,Śląskiej Jesieni Gitarowej” – jury podczas trzeciej edycji festiwalu postanowiło nadać konkursowi imię Jana Edmunda Jurkowskiego. Jednocześnie wprowadzono zmiany w przebiegu konkursu, który przekształcono w trzyetapowy z sumującą się punktacją z wszystkich etapów.
Do chwili obecnej odbyło się 14 edycji festiwalu. Odpowiedzialność za organizację festiwalu przejmowali kolejni dyrektorzy. Od kilku edycji funkcję tę pełni dyrektor Miejskiego Centrum Kultury w Tychach Wojciech Wieczorek, związany z festiwalem od jego II edycji jako dziennikarz – kierownik biura prasowego. Funkcję sekretarza pełni Anna Majcherowicz. W folderze 12 edycji festiwalu obok nazwiska dyrektora artystycznego Aliny Gruszki pojawiły się nazwiska jej asystentów: Marka Nosala i Marcina Dylli.
Lista artystów goszczących na festiwalu w latach 1986 – 2018
Ildefonso ACOSTA
David ADORJAN
Alki Guitar Trio
Amadeus Guitar Duo
Vicente AMIGO
Krsistian ANDERSON
Marek ANDRYSEK
Badi ASSAD
Clarice ASSAD
Odair ASSAD
Sergio ASSAD
Roberto AUSSEL
Massimo AURELI
Avi AVITAL
Manuel BARRUECO
Kamil BARTNIK
Fausto BECCALOSSI
Vincenzo DI BENEDETTO
Beata BĘDKOWSKA-HUANG
Vladislav BLAHA
Dusan BOGDANOVIC
Jakub BOKUN
Jan Jaku BOKUN
Carlos BONELL
Dawid BONK
Nico BRANDENBURG
Brasil Guitar Duo
Leo BROUWER
Francesco BUZZURRO
Sergio CANTELLA
Regis CASTIN
Joaquin CLERCH
Matthew COCHRAN
Gonzalo CORTES
Rafael CORTES
Costas COTSIOLIS
CREE
Michał CZACHOWSKI
Adam CZERWIŃSKI
Aniello DESIDERIO
Jose DE LUCIA
Luis DE LUIS
Andrea DE VITIS
Igor DEDUSENKO
Vania DELMONACO
Al DI MEOLA
Simon DINNIGAN
John DEARMAN
Massimo DELLE CESE
Graham Anthony DEVINE
Piotr DOMAGAŁA
Dariusz DOMAŃSKI
Zoran DUKIĆ
Jacek DULIKOWSKI
Roland DYENS
Marcin DYLLA
Jozsef EOTVOS
Delia ESTRADA
Europejski Kwartet Gitarowy
Brendan EVANS
Ferenc FODOR
Adam FOSTER
Eric FRANCERIES
Aleksander FRAUCZI
Paul GALBRAITH
Jose Maria GALLARDO DEL REY
Richard GALLIANO
Ricardo Jesus GARCIA GALLEN
Hugo GELLER
Oscar GHILIA
Norbert GIRLINGER
Waldemar GROMOLAK
Gruber & Maklar Duo
GUITAR4MATION
Nicola HALL
Jan Wincenty HAWEL
Tilman HOPPSTOCK
David HUERTAS
Indialucia
Eduardo ISAAC
Sharon ISBIN
Walerij IWKO
Josho Stephan Quartet
Jeremy JOUVE
Rusłana JURKO
William KANENGISER
Wojciech KAROLAK
Peter KASZAS
Peter & Zoltan KATONA
Dale KAVANAGH
Boris KAPFER
Hubert KAPPEL
Jerzy KOENIG
Jakub KOŚCIUSZKO
Jan KOTULA
Szymon KRZESZOWIEC
Dariusz KUPIŃSKI
Kupiński Duo
Łukasz KUROPACZEWSKI
Kwartet Camerata
Kwartet Śląski
Bireli LAGRENE
Michael LANGER
Andrew LAWRENCE-KING
Eduard LEATA
Wulfin LIESKE
Rolf LISLEVAND
Jakub LUBINA
Sylvain LUC
LOS ANGELES GUITAR QUARTET
David MAYORAL
Carlo MARCHIONE
Deborah MARIOTTI
Stephen MATTINGLY
Pablo MARQUEZ
Alberto MESIRCA
Vladimir MIKULKA
Andrzej MOKRY
Marek MOŚ
Thomas MULLER-PERING
Alexis MUZURAKIS
Allan NEAVE
Gregory NEWTON
Marek NOSAL
Cyprien N’TSAI
Gerardo NUNEZ
Thomas OFFERMANN
{oh!} Orkiestra Historyczna
Sergiej ORIECHOW
Gumbi ORTIZ
Wanda PALACZ
Stefano PALAMIDESSI
Adam PALMA
Elena PAPANDREU
Marek PASIECZNY
David PAVLOVITS
Krzysztof PEŁECH
Marco PEREIRA
Aleksiej PERFIŁOW
Gianluci PERSICHETTI
Alvaro PIERRI
Petra POLAČKOVÁ
Leszek POTASIŃSKI
Susana PRIETO
Sonja PRUNNBAUER
Stepan RAK
Sanel REDŽIĆ
Chen REISS
Aldo RODRIGUEZ
José Antonio RODRÍGUEZ
Monika ROST
David RUSSELL
Wojciech RYSIECKI
Maria Livia SAO MARCOS
Mina SASAKI
Tadashi SASAKI
Jordi SAVALL
Kevin SEDDIKI
Marcin SIATKOWSKI
Maria Isabel SIEWERS
Jan SKRYHAN
Hopkinson SMITH
Tomasz SPALIŃSKI
David STAROBIN
Pavel STEIDL
Joscho STEPHAN Quartet
Hendvika SVENDOVA
Alexander SWETE
Anna Wiktoria SWOBODA
Laszlo SZENDREY-KARPER
Anatolij SZEWCZENKO
Jarosław ŚMIETANA
Arturo TALLINI
David TANENBAUM
Scott TENNANT
Marco TOPCHII
Peter TORNAI
TANTALUS QUARTET
Sebastien VACHEZ
Roman VIAZOVSKIY
Ana VIDOVIČ
La VOLTA
Jens WAGNER
Georgi WASILIEW
Andrzej WILKUS
Jacek WYSZOMIRSKI
Kazuhito YAMASHITA
Wang YAMENG
Andrew YORK
Adam ZALAS
